آموزش موسیقی به کودک از چه سنی مناسب است

یکی از مسائل مهم والدین در مورد فرزندان، کشف استعدادها و پرورش درست آنها است. ازاین‌رو با ثبت‌نام در کلاس‌های مختلف آموزشی و ورزشی سعی در انتخاب درست این مسئله دارند. ثبت‌نام در کلاس‌های مختلف موسیقی یکی از گزینه‌های پرطرفدار در دنیای مدرن امروز است که والدین با ثبت‌نام در این دوره‌ها، فرزندان خود را مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌دهند؛ اما در این میان سؤالی که برای بسیاری از پدر و مادرها پیش می‌آید، این مسئله است که آموزش موسیقی به کودک از چه سنی مناسب است، تا بهترین بازدهی را داشته باشد. برای پاسخ به این سوال باید عنوان کنیم عوامل مختلفی را باید در نظر داشت تا به یک اجماع کلی در این زمینه رسید. پس برای دستیابی به جواب این سوال در ادامه مقاله همراه ما باشید.

بهترین زمان برای شروع آموزش موسیقی به کودکان

برای رسیدن به یک جمع‌بندی درست، بهتر است دو نوع دیدگاه کلی در این زمینه را مورد بررسی قرار دهید. بسیاری از متخصصان در این زمینه بر این باورند که آموزش موسیقی به کودکان باید در سریع‌ترین زمان ممکن انجام شود. این در حالی است که برخی دیگر از متخصصان در این عرصه بر این عقیده هستند که باید کودک بزرگ‌تر شده و به سنی برسد که قادر به تصمیم‌گیری در این زمینه باشد. در ادامه به توضیحات مختصر و مفیدی در مورد هر دو دیدگاه خواهیم پرداخت:

·       دیدگاه اول

مطابق این دیدگاه پاسخ برخی والدین به این سوال که آموزش موسیقی به کودک از چه سنی مناسب است این خواهد بود که هرچه زودتر بهتر. چرا که بر این باورند که هرچه این فرایند زودتر انجام شود، باعث ارتباط کودک با این هنر و ارتباط مداوم و طولانی‌مدت او خواهد شد. هرچند که این تئوری به لحاظ علمی تأیید نشده‌؛ اما وجود موزیسین‌های مطرحی همچون موتزارت که نوشتن اولین سمفونی او در ۸ سالگی ثبت شده، باعث قوت بخشیدن این تئوری برای بسیاری از والدین شده است.

این کشف استعداد موسیقایی تنها به این شخص محدود نشده و فردی همچون استیو واندز که فعالیت موسیقی خود را در سن ۱۱ سالگی با ناشران مشهور موسیقی مثل موتارون آغاز نموده است، خود انگیزه والدین را برای این فرایند آموزش در سنین کم پررنگ‌تر می‌کند. چرا که این امر نشان از آموزش این افراد نابغه در سنین بسیار پایین دارد؛ البته باید این نکته را نیز متذکر شد که کارآموزش و ایجاد انگیزه و علاقه در کودکان آن هم در سنین کم، مستلزم همکاری والدین با روش‌های متنوع و لذت‌بخش است. استفاده از اسباب‌بازی‌هایی صدادار و موزیکال برای بازی کودک خود باعث شده که با مرتب گوش‌دادن موسیقی، به‌مرور ذهن کودک را به سمت آموزش و فراگیری این هنر سوق داد.

·       دیدگاه دوم

پاسخ والدین به آموزش موسیقی به کودک از چه سنی مناسب است مطابق این دیدگاه متفاوت خواهد بود. چرا که طبق این تئوری فرایند یادگیری موسیقی به کودک مستلزم گذر زمان و صبوری در این امر خواهد بود تا کودک به این حد از عقل و شعور برسد که خود نسبت به یادگیری موسیقی با سازهای مختلف تصمیم بگیرد؛ البته باید این نکته را نیز خاطرنشان کرد که نشستن و دست روی دست گذاشتن باعث ایجاد علاقه و انگیزه کودک برای کار با ساز و فراگیری موسیقی نخواهد شد که این اشکال همراه شدن با این دیدگاه خواهد بود. چرا که ممکن است کودک شما اصلاً جذب موسیقی نشده و یا با تنوع سازهای مختلف دچار سردرگمی در انتخاب یک گزینه شود. درعین‌حال کودکان در رنج سنی ۳ تا ۹ سال بهترین تایم برای فراگیری هنر موسیقی را دارند. برای کمک به کودک در انتخاب سازی که او را در این راه و علاقه بیشتر به موسیقی سوق دهد، والدین انواع موسیقی با سازهای مختلف را برای کودک پخش و حرکات و رفتار او را مورد سنجش و ارزیابی قرار دهند. با این راهکار بعد از مدتی متوجه خواهید شد که فرزند شما نسبت به چه سبک موسیقی و چه سازی علاقه بیشتری از خود نشان می‌دهد. پخش موسیقی‌های آرام و کلاسیک در زمان استراحت، با آهنگ‌هایی با ریتم تند و شاد در زمان نواختن باعث شناخت بهتر استعداد کودک در این زمینه خواهد شد.

بهترین روش‌های آموزش موسیقی به کودکان

برای درک بهتر این مطلب که آموزش موسیقی به کودک از چه سنی مناسب است، بهتر است از انواع سبک‌ها و روش‌های متداول در این زمینه مطلع شوید:

·       روش اَرف

از جمله روش‌های متداول برای فراگیری موسیقی به کودکان که در ایران متداول است، این سبک یادگیری است. در این متد کودک در مورد مفاهیم موسیقی به روش آوازخوانی، بازیگری، رقص و نواختن سازهای ریتمیک مثل بلز و تمبک مورد آموزش قرار می‌گیرد. کارل ارف آلمانی ابداع‌کننده این سبک بر این باور بود که با اضافه‌کردن حرکت به موسیقی، می‌توان بهتر ذهن کودک را با موسیقی درگیر نمود. شنیدن شعر و خواندن، کف‌زدن و پا کوبیدن روی زمین با ریتم موسیقی و در نهایت آموزش یک ساز به کودک جزو روش‌های سه‌گانه آموزش با این سبک است.

·       روش کودالی

ابداع‌کننده این آموزش آهنگ‌ساز مجارستانی زولتان کودالی بود که در مورد آموزش موسیقی به کودک از چه سنی مناسب است، سنین خردسالی را مدنظر داشت. این آهنگ‌ساز بر این باور بود که آموزش موسیقی به کودک در سنین خردسالی و با لالایی‌های مادرانه شروع می‌شود. این متد آموزش این امکان را برای کودک فراهم می‌کند که در کنار گوش‌دادن به موسیقی بازی، آواز، رقص، نت‌نویسی و نواختن ساز بلز را یاد بگیرد. یکی از ویژگی‌های این سبک آموزش برای کودکان نشان‌دادن هر کدام از نت‌های هفت‌گانه موسیقی با حرکات دست است. به‌این‌ترتیب کودک با هر حرکت دست قادر به اجرای نت موردنظر خواهد بود.

·       روش سوزوکی

از دیگر روش‌های متداول و معروف در فراگیری موسیقی به کودکان این متد آموزشی است. ابداع‌کننده این سبک آموزش دکتر دانیل شینجی سوزوکی نوازنده ژاپنی معروف ویولن است. کارآموزش کودکان با این متد با روشی مبتنی بر رویکرد یادگیری و آموزش زبان مادری است. این بدین معناست که همین‌طور که برای فراگیری این زبان نیاز به شنیدن، حفظ‌کردن، تکرار و ساختن جمله است می‌توان موسیقی را نیز با این روش به کودک آموزش داد.

برای موفقیت در این روش عملکرد هنرجو، معلم و والدین با یکدیگر تحت شعاع قرار می‌گیرد. به بیان ساده موفقیت در این فرایند آموزشی جدای از این مسئله که آموزش موسیقی به کودک از چه سنی مناسب است، باید با مداومت و همکاری والدین در طی دوره آموزشی همراه باشد. کودکان در رنج سنی ۲ تا ۳ سال با این سبک آموزش می‌بینند. روش کار در این متد با گوش‌دادن آثار کلاسیک معروف دنیا توسط کودک انجام می‌شود. در ادامه و با بزرگ‌شدن کودک ساززدن و آوازخواندن باعث تکمیل این فرایند آموزشی خواهد شد.

·       روش داکروز

یکی دیگر از سبک‌های آموزش به کودکان استفاده از این متد آهنگ‌ساز سوئیسی است. امیل ژاک داکروز فرایند آموزشی به کودکان را با انجام رقص و حرکات موزون ابداع نمود. حرکات ریتمیک، آوازخواندن و بداهه‌نوازی سه بخش اصلی آموزش در این متد است که بیشتر بر روی بداهه‌نوازی و حرکات موزون زوم می‌شود. به‌عکس روش‌های قبل به‌خصوص متد سوزوکی، کودک ملزم به آموزش برنامه درسی خاصی نخواهد بود و معلم باتوجه‌به استعداد و توانایی کودک گزینه مربوط به آموزش او را انتخاب خواهد کرد. این سبک بیشتر روی جنبه‌های حرکتی متمرکز بوده و کمتر به آموزش آلات موسیقی می‌پردازد.

بهترین ساز برای آموزش موسیقی به کودکان

یکی از موارد مهم در آموزش موسیقی به کودک در چه سنی مناسب است، انتخاب سازی است که به کودک انگیزه و احساس رضایت القا کند. تحت این شرایط باید سازی را انتخاب کرد که ساده و مناسب کودک بوده تا بتواند به‌راحتی با آن ارتباط برقرار نماید. در ادامه به بهترین سازها برای آموزش موسیقی کودکان خواهیم پرداخت:

·       پیانو یا کیبورد

پیانو و کیبوردهای الکتریکی می‌توانند گزینه مناسبی برای آموزش و خلاقیت کودک در فراگیری این هنر باشند. تقویت هماهنگی بین دست‌ها و چشم‌ها در کنار توانایی شنیداری موسیقی، از جمله مزایای انتخاب این ساز برای آموزش کودکان خواهد بود. کودکان در رنج سنی ۴ تا ۶ سال به‌صورت مبتدی و در سنین ۷ تا ۸ سالگی به‌صورت حرفه‌ای قادر به آموزش این ساز خواهند بود.

·       گیتار

از دیگر سازهای محبوب آموزشی برای کودکان مربوط به گیتار است. انتخاب گیتارهای سبک و کوچک با ۴ یا ۶ سیم می‌تواند گزینه مناسبی برای کودکان در این زمینه باشد. آشنایی با نت‌ها و آکوردها در کنار راحتی و خلاقیت در نواختن جزو ویژگی‌های انتخاب این ساز برای آموزش موسیقی کودکان است. کودکان در رنج سنی ۶ تا ۹ سال قادر به فراگیری و آموزش موسیقی با ساز گیتار خواهند بود.

·       دَرَمز

استفاده از این ساز مناسب آموزش موسیقی کودکان در رنج سنی ۴ سال به بالا است. با نواختن درام‌ها، کودکان با دنیای موسیقی آشنا شده و باعث احساس قدرت و تقویت ریتم در آنها خواهد شد.

·       بلز و سازهای کوبه‌ای

استفاده از این ساز نیز مناسب کودکان کوچک‌تر است که امکان تجربه و آشنایی با اثرهای صوتی و نواختن گروهی را برای آنها ایجاد می‌کند. کودکان در رنج سنی ۳ سال قادر به استفاده و آموزش این ساز خواهند بود.

بهترین سن برای یادگیری سازهای مختلف در کودکان

تا این بخش از مقاله به یک جمع‌بندی نسبی در خصوص آموزش موسیقی به کودک از چه سنی مناسب است، رسیده‌اید. در این بخش بااطلاع از بهترین سن برای شروع یادگیری سازهای مختلف برای کودکان، والدین قادر به تصمیم‌گیری نهایی برای آموزش موسیقی و انتخاب ساز مطابق با شرایط فرزند خود خواهند بود. تقسیم‌بندی آموزشی با سازها در رنج‌های مختلف برای کودکان توسط متخصصین در این زمینه به شرح زیر است:

• پیانو و شروع کار با آن برای کودکان بالای ۴ سال
• آموزش ویولن برای کودکان بالای ۴ سال
• یادگیری ساز ویولن‌سل برای کودکان ۶ سال به بالا
• کار نواختن و آموزش فلوت، کلارینت، ساکسیفون، گیتار، سنتور، هنگ درام، دف، تنبک و نی به کودکان بالای ۷ سال
• آموزش و یادگیری تار و سه‌تار در رنج سنی ۸ سال به بالا
• کار آواز و صداسازی کودکان در رنج سنی ۹ سال به بالا

کلام پایانی در خصوص آموزش موسیقی به کودک از چه سنی مناسب است؟

اگر در تاریخ سیری داشته باشید، شاهد کودکان نابغه و با استعدادی در تاریخ موسیقی خواهید بود که با توانایی خاص و منحصربه‌فرد خود در این عرصه خوش درخشیدند. موتزارت، استیو واندز و… از جمله افراد مشهور و به نام در این زمینه هستند که باعث شدند والدین نسبت به پرورش استعداد و خلاقیت موسیقایی فرزندان خود از سنین کودکی اقدام کنند. به همین دلیل یک سوال که ذهن والدین را به خود مشغول نموده است، این است که آموزش موسیقی به کودک از چه سنی مناسب است تا باعث پرورش و شکوفایی استعداد او شود.

 در پاسخ به این سوال باید بگوییم گزینه‌های مختلفی همچون سن کودک و نوع ساز به‌عنوان دو مولفه مهم برای دستیابی به این مهم مطرح است. با مطالعه مقاله متوجه شده‌اید که هر چقدر فرایند یادگیری موسیقی در سنین پایین کودکی انجام شود، مسلماً با پیامدهای بهتری همراه خواهد بود که مستلزم همراهی والدین در این زمینه است. باتوجه‌به اینکه کودکان از سنین ۳ تا ۹ سال قادر به استارت آموزش موسیقی هستند، همراهی و همکاری خانواده برای پرورش استعداد و موفقیت کودک بسیار مهم و تأثیرگذار خواهد بود. انتخاب روش یادگیری و انتخاب ساز متناسب با رنج سنی کودک از جمله مؤلفه‌های مهم دیگر در آموزش و یادگیری موسیقی برای کودکان خواهد بود.